พญามือเหล็ก พญามือไฟ: ครูหมอ-ตายายโนราในพระราชพงศาวดาร
พญามือเหล็ก พญามือไฟ
ครูหมอ-ตายายโนราในพระราชพงศาวดาร
ครูหมอโนรา
ในชั้นนี้จะเว้นการนิยามคำว่าครูหมอกับตายาย
เพราะส่วนตัวเชื่อว่าหากสืบขึ้นไปลึกๆ
คงพล่ายกันแยกไม่ขาด
.
ห้วง ๑๕ วันตามความเชื่อ
ตั้งแต่แรกรับตายายมาในวันแรมค่ำ ๑ เดือนสิบ
บังเอิญให้ใคร่จะอ่านพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา
ในความหนา ๘๐๐ หน้า
จึงตั้งใจว่าจะแค่กวาดสายตา
หาคำว่า “นครศรีธรรมราช” เป็นพื้น
.
ยังไม่ทันถึงที่หมาย ภารกิจที่ว่าก็เสร็จเสียก่อน
เลยเปิดเล่นไปมา อ่านทวนแต่ละเรื่องเพื่อสอบความ
.
ความจริง
เคยมีแรงบันดาลใจให้ค้นเรื่องทำนองนี้แล้วครั้งหนึ่ง
จากเล่มเดียวกันนี้
คราวนั้นพบตำแหน่งมหาดเล็ก
ปรากฏในชื่อขุนนางวังหลวง ฉบับคำให้การชาวกรุงเก่า
“หลวงนายศักดิ์ หลวงนายสิทธิ์ หลวงนายฤทธิ์ หลวงนายเดช”
ซึ่งก็ไปช่วยคลี่คลายบางอย่าง
เกี่ยวกับชื่อบุคคลที่ปรากฏอยู่ในบทกาศครูของชาตรี
“แต่แรกพ่อเป็นหลวงนายฯ”
แม้คำตอบที่ได้จะเป็นเพียงการยืนยันการมีตัวตน
แต่ความสัมพันธ์ระหว่างชาตรีกับราชสำนัก
เป็นอะไรที่อาจสาวความไปได้จากจุดนี้
.
เช่นเดียวกัน
พญามือเหล็ก และ พญามือไฟ
ก็ปรากฏในบทกาศครูของชาตรีว่า
“ไหว้(พ)ญามือเหล็ก(พ)ญามือไฟ
จะไหว้ใยตาหลวงคงคอฯ”
.
ทั้งสองพญามีชื่อ
ก็ถูกกล่าวถึงในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา
ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)
ว่ามีชีวิตในรัชกาลสมเด็จพระมหินทราธิราช
เป็นแม่ทัพฝ่ายกรุงศรีสัตนาคนหุต
มีบทบาทสำคัญในศึกชิงเมืองพระพิษณุโลก
.
อย่างที่กล่าวแล้วว่า
นอกจากความนี้จะยืนยันตัวตนประการหนึ่ง
ความสัมพันธ์ของพื้นที่ต้นขั้วกับแหล่งวัฒนธรรมปัจจุบัน
เป็นเรื่องน่าสนใจ
การตกค้างผูกพันอยู่กับความเชื่อในฐานะบรรพชน
ทำให้เชื่อได้ว่าคนลาวกับชาวใต้
มีการยักย้ายถ่ายเทสัมพันธ์กันในลักษณะเครือญาติ
มานานแล้วตั้งแต่อดีต
ก่อนที่ความลาว ความไทย และความใต้
จะมาแยกเราขาดจากกัน
.
บทความอันนี้ถูกเขียนขึ้นอย่างคร่าวๆ
ระหว่างนั่งรถกลับนคร
ไม่มีอะไรเป็นสรณะนอกจากหนังสือเล่มที่ว่า
ขอบพระคุณความเห็นจากกัลยาณมิตร ดังนี้
.
พี่สุรพงศ์ เอียดช่วย
“หวังว่าซักวันหนึ่ง
เราจะสืบค้นระบุการมีตัวตนของครูต้นได้ชัดเจน
ว่าท่านคือผู้ใดบ้างในห้วงประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา”
.
ดร.อัครินทร์ พงษ์พันธ์เดชา
“ลอง search ดู เจ้าพ่อข้อมือเหล็ก ครับ
พระญาข้อมือเหล็ก สมัยหริภุญไชย
น่าจะปรากฏอยู่ใน ตำนานมูลศาสนา ถ้าจำไม่ผิด
ที่ลำปาง ก็มี เจ้าพ่อข้อมือเหล็ก
ส่วนเชียงใหม่ มีศาลเจ้าพ่อแขนเหล็ก
อยู่บริเวณที่เคยเป็นวังพระญามังราย กลางเมืองเชียงใหม่ ครับ
อาจจะเป็นตำแหน่งที่มีมาแต่เดิมในยุค ทวารวดี
เพราะ พระญาข้อมือเหล็ก เป็นตำแหน่งเสนาบดี
คู่พระญาบ่อเพ็ก ของพระนางจามเทวี ที่มาจากละโว้ ครับ”
.
ดร.วิทยา อาภรณ์
“จำได้ว่าที่ภาคเหนือพบเจ้าข้อมือเหล็ก
พญาข้อมือเหล็กเป็นผีชั้นสูงประจำพื้นที่ ผีขุนน้ำบ่อยเลย ชาวบ้านเลี้ยงประจำปี
น่าคิด มีเวลาน่าขยายจริง ๆ รูปแบบภาษา ประเพณี บ้านเรือน ยังพอให้สืบได้ ช้าไปก็ยิ่งจาง”
.
แต่คิดดูแล้ว เรื่องนี้เป็นประโยชน์
อย่างน้อยก็ในระดับความเข้า(ไปใน)ใจ
กับทั้งเป็นเครื่องพยุงศรัทธาของลูกหลาน
เพื่อยืนกรานสิ่งที่เรียกว่า “ความกตัญญู”
แม้ในชีวิตจริง เรื่องนี้ไม่จำเป็นต้องมีหลักฐาน
เพราะถ้าปลายทางแจ้งอยู่กับใจ
ก็ใช่ว่าจะต้องเที่ยวใส่บ่าแบกหามภาระใดให้หนักตัว
ปล. การเทครัวปากเหนือลงมาปากใต้สมัยพระราเมศวรคงเป็นหมุดหมายสำคัญที่ต้องตามต่อ
ขอบพระคุณภาพปกจากหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ จำหน่ายในหมู่ข้าหลวงเดิมในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. ๒๔๕๑
